ಕಳೆದ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಲೋಕಸಭೆ ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಹುದ್ದೆ ಖಾಲಿ: ಅಸಂವಿಧಾನಿಕ ಎಂದ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳು, ತಜ್ಞರು

 

                   ನವದೆಹಲಿ: ಸುಮಾರು ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಇಲ್ಲದೆ ಸಂಸತ್ತು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ 17ನೇ ಲೋಕಸಭೆಯ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯು ಇನ್ನೊಂದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳ್ಳಲಿದೆ. ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳು 'ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಹುದ್ದೆಗೆ ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಯದಿರುವುದು' ಹಿಂದೆಂದೂ ಕಂಡಿರದ ಮತ್ತು ಅಸಂವಿಧಾನಿಕ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸಂಸದೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್‌ಗೆ ಸಂವಿಧಾನವು ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

                   ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ಹಲವು ರಾಜ್ಯಗಳ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ಹುದ್ದೆಗಳು ಖಾಲಿ ಉಳಿದಿರುವ ವಿಷಯ ಕಳೆದ ತಿಂಗಳು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಮುಂದೆ ಬಂದಾಗ, ಅದು ‘ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ’ ಎಂದು ಕರೆದಿತ್ತು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಕೋರಿತ್ತು. ಖಾಲಿ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ, ಪಿಐಎಲ್‌ನ ಅರ್ಜಿದಾರರು ಇದು ಆರೋಗ್ಯಕರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಆಕ್ಷೇಪಿಸಿದ್ದರು. 

                ಈ ಬಗ್ಗೆ TNIE ಜತೆ ಮಾತನಾಡಿದ ಸಂವಿಧಾನ ತಜ್ಞ ಪಿಡಿಟಿ ಆಚಾರಿ, ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಅಥವಾ ಉಪ ಸಭಾಪತಿ ಹುದ್ದೆಗೆ ಮಹತ್ವವಿದ್ದು, ಕಳೆದ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಸದೇ ಸರ್ಕಾರ ಸದನದ ಕಾರ್ಯವೈಖರಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಟ್ಟ ನಿದರ್ಶನ ಮೂಡಿಸುತ್ತಿದೆ. "ಪ್ರಸ್ತುತ (17 ನೇ) ಲೋಕಸಭೆ ಜೂನ್ 2019ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂತು. ಅದರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯು ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ಮುಗಿಯುತ್ತದೆ. ಸ್ಪೀಕರ್ ಹುದ್ದೆಯಷ್ಟೇ ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ಹುದ್ದೆಯೂ ಮಹತ್ವದ್ದು.

                      ಸಂವಿಧಾನ ವಿಧಿ 93 ರ ಪ್ರಕಾರ, ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರ ಸದನವು ಸಭೆ ಸೇರಿದ ತಕ್ಷಣ, ಸ್ಪೀಕರ್ ಮತ್ತು ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ಒಬ್ಬರ ನಂತರ ಒಬ್ಬರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಲೋಕಸಭೆಯು ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಇಲ್ಲದೆ ಇಷ್ಟು ದೀರ್ಘ ಕಾಲ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಇದೇ ಮೊದಲು ಎಂದು ಲೋಕಸಭೆಯ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿರುವ ಆಚಾರಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

              ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಸದನಕ್ಕೆ ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್‌ಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ವಿಳಂಬವಿಲ್ಲದೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. 10ನೇ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಯ್ಕೆಯಾದ 33 ದಿನಗಳ ನಂತರ ಎಸ್ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಯ್ಯ ಅವರು ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಒಂಬತ್ತು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಪಿ ಎಂ ಸಯೀದ್ ಅವರು ಉಪನಾಯಕರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು ಎಂದು ಆಚಾರಿ ಹೇಳಿದರು.

                   ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಒಮ್ಮತದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಬಹುತೇಕ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದರು. 1956 ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರು ಪ್ರತಿಪಕ್ಷ ಅಕಾಲಿದಳದ ಸಂಸದ ಸರ್ದಾರ್ ಹುಕಮ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರನ್ನು ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿವೆ.

                    ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿನ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನ ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರದ ನಡವಳಿಕೆಯ ನಿಯಮಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಅವರು ಹಾಲಿ ಸದನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪೀಕರ್‌ಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಆಚಾರಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಸಂವಿಧಾನದ 180 ನೇ ವಿಧಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಸ್ಪೀಕರ್ ಕುರ್ಚಿ ಖಾಲಿ ಇರುವಾಗ ಸ್ಪೀಕರ್ ಅವರ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ.

                   ಈ ವಿಚಾರವಾಗಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳೂ ಗದ್ದಲವೆಬ್ಬಿಸಿದ್ದವು. ಲೋಕಸಭೆಯ ಸ್ಪೀಕರ್ ಓಂ ಬಿರ್ಲಾ ಅವರಿಗೆ ಹಲವು ಬಾರಿ ಮನವಿ ಮಾಡಿದರೂ ಸರ್ಕಾರ ಗಮನಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿಲ್ಲ ಎಂದು ಲೋಕಸಭೆಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮುಖ್ಯ ಸಚೇತಕ ಕೋಡಿಕುನ್ನಿಲ್ ಸುರೇಶ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಲೋಕಸಭೆ ರಚನೆಯಾದ ಒಂದು ವಾರದ ನಂತರ ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬುದು ನಿಯಮವಾಗಿರುತ್ತದೆ. 

                     ಈ ಕುರಿತು ನಾವು ಸ್ಪೀಕರ್‌ಗೆ ಹಲವು ಬಾರಿ ಮನವಿ ಮಾಡಿದ ನಂತರವೂ ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ಈ ಸರ್ಕಾರ ಸಿದ್ಧವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸುರೇಶ್ ಟಿಎನ್‌ಐಇಗೆ ತಿಳಿಸಿದರು. ಲೋಕಸಭೆಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನಾಯಕ ಅಧೀರ್ ರಂಜನ್ ಚೌಧರಿ ಅವರು ಸ್ಪೀಕರ್ ಮತ್ತು ಸಂಸದೀಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವರಿಗೆ ಹಲವು ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರ ಸಲಹಾ ಸಮಿತಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಸುರೇಶ್ ಹೇಳಿದರು.

              ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಜೈರಾಮ್ ರಮೇಶ್ ಕೂಡ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಈ ವಿಚಾರವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. “ಕಳೆದ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಸಂಸತ್ತಿನ ಬಜೆಟ್ ಅಧಿವೇಶನದ ಎರಡನೇ ಭಾಗವನ್ನು ಮಾರ್ಚ್ 13 ರಿಂದ ಏಪ್ರಿಲ್ 6 ರವರೆಗೆ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.