'ಒಂದು ದೇಶ, ಒಂದು ಚುನಾವಣೆ' ಮಾದರಿಯಲ್ಲೇ 'ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲೂ ಏಕರೂಪ'? ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಆರಂಭ

ನವದೆಹಲಿ: 'ಒಂದು ದೇಶ, ಒಂದು ಚುನಾವಣೆ' ತೀರ್ಮಾನ ಮೂಲಕ ದೇಶದ ಗಮನ ಸೆಳೆದಿರುವ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಇದೀಗ 'ಒಂದು ದೇಶ ಏಕರೂಪದ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ' ಜಾರಿ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತನೆ ನಡೆಸಿದೆ. ಈ ಸಂಬಂಧ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಖೆ (Department of Higher Education) ನಿನ್ನೆ (ಶುಕ್ರವಾರ) ಯುಜಿಸಿ ಗೆ ಮಹತ್ವದ ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿದೆ.

ದೇಶದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹದೆಗೆಟ್ಟಿದ್ದು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಲಾಭಿಯಿಂದಾಗಿ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ದುಬಾರಿ ಶುಲ್ಕ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಏಕರೂಪ ಶಿಕ್ಷಣ ಹಾಗೂ ಅಗತ್ಯ ಶಿಕ್ಷಣದ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಆಶಯಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಅಡ್ಡಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕೆಂದು ಕೋರಿ 'ಸಿಟಿಜನ್ ರೈಟ್ಸ್ ಫೌಂಡೇಷನ್ (CRF)' ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರಿಗೆ ಹಾಗೂ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಖೆಗೆ ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿತ್ತು. ಈ ಮನವಿಯನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿರುವ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಕೇಂದ್ರ ಶಿಕ್ಷಣ ಶುಲ್ಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ (CEFRA) ರಚನೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ ಚಾಲನೆ ನೀಡಿದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸಂಪುಟ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯವರ ಆದೇಶದಂತೆ 'CEFRA' ರಚನೆ ಸಂಬಂಧ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ವರದಿ ಮಂಡಿಸುವಂತೆ ಯುಜಿಸಿಗೆ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಖೆಯಾ ಅಧೀನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಜ್ಯೋತಿ ರಂಜನ್ ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

ಏನಿದು 'CEFRA'?

ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 21A ವಿಧಿಯಡಿ 6-14 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣವು ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕಾಗಿದ್ದು, ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ರಾಜ್ಯವು ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ನಿರ್ಧರಿಸಬಹುದಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಉಚಿತ ಮತ್ತು ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಒದಗಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ 14ನೇ ವಿಧಿ ಸಮಾನತೆಯ ತತ್ವವನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣವು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮಾನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಗುವಂತಾಗಬೇಕು. ಹಾಗೂ ಏಕರೂಪದ ಶುಲ್ಕ ಈವ್ಯವಸ್ಥೆ ಜಾರಿಯಾಗಬೇಕು. ಆದರೆ, ಪ್ರಸಕ್ತ ಬಹುತೇಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿದ್ದು, ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿ ಅತಿಯಾದ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿನ ಈ ವಾಣಿಜ್ಯೀಕರಣವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಶಿಕ್ಷಣ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಎತ್ತಿಹಿಡಿದಿದೆ. ಟಿ.ಎಂ.ಎ. ಪೈ ಫೌಂಡೇಶನ್ Vs ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ, (2002) 8 SCC 481 ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲೂ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ 'ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಹಕ್ಕು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿಲ್ಲ" ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪಿಟೇಶನ್ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ವಿಧಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಿದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ, ಪಿ.ಎ.ಯಲ್ಲಿ. ಇನಾಮದಾರ್ Vs ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯ, (2005) 6 SCC 537, ಅನುದಾನರಹಿತ ಖಾಸಗಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಶುಲ್ಕವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲು ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಲಾಭ ಗಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬಂಡವಾಳ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ವಿಧಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲಾಭ ಗಳಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿದೆ. ಈ ನಿಲುವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತಾ, ಮಾಡರ್ನ್ ಡೆಂಟಲ್ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ v. ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯ, (2016) 7 SCC 353 ರಲ್ಲಿ, ಆರ್ಟಿಕಲ್ 19(1)(g) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕು ಸಮಂಜಸವಾದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣದ ವಾಣಿಜ್ಯೀಕರಣವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ನಿಯಂತ್ರಕ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳು ಸಮರ್ಥನೀಯವಾಗಿವೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ.

ಆದರೂ ಕೂಡಾ ಇತರ ಅಗತ್ಯ ವಲಯಗಳಂತೆ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ಇಲ್ಲ. ದೂರಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ TRAI, ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ RBI, ವಿಮಾ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ IRDAI, ಆಹಾರ ಸುರಕ್ಷತೆ ಸಂಬಂಧ FSSAI, ಔಷಧ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ CDSCO ಮೊದಲಾದ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪ್ರಾಧಿಕಾರಗಳಿದ್ದರೂ ಅತ್ಯಂತ ಮೂಲಭೂತ ಸೌಲಭ್ಯವೆನಿಸಿರುವ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಶುಲ್ಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಆಗಾಗ್ಗೆ ವಿವಿಧ ಸೋಗಿನಲ್ಲಿ ದೇಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪಿಟೇಶನ್ ಶುಲ್ಕಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೇ ದಾರಿತಪ್ಪಿದಂತಾಗಿದ್ದು, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ದೆಸೆಯಲ್ಲೇ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರವನ್ನು ಹುರಿದುಂಭಿಸಿದಂತಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಮೋಹಿನಿ ಜೈನ್ v. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ, (1992) 3 SCC 666 ರಲ್ಲಿ ಪುನರುಚ್ಚರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಂತೆ, ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಸರಕಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಶಿಕ್ಷಣವು ಒಂದು ಸರಕಲ್ಲ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯೀಕರಣವನ್ನು ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ನಿಸ್ಸಂದಿಗ್ಧವಾಗಿ ಹೇಳಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬದ್ಧ ಮತ್ತು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಬಹುದಾದ ನಿಯಂತ್ರಕ ಚೌಕಟ್ಟು ಇಲ್ಲದೆ, ಈ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಆದೇಶಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಈಡೇರಿಲ್ಲ ಎಂಬ ತೀರ್ಪು ಕೂಡಾ ಗಮನಾರ್ಹ.

ಹಾಗಾಗಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮಾನ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಿಗುವಂತಾಗಲು ಶಾಲಾ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಶುಲ್ಕಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಏಕರೂಪದ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ತಕ್ಷಣವೇ ರೂಪಿಸಬೇಕು, ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಕೈಗೆಟುಕುವ ಮತ್ತು ಸಮಾನ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಬೇಕು ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ಶಿಕ್ಷಣ ಶುಲ್ಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ (CEFRA)ವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕೆಂದು 'ಸಿಟಿಜನ್ ರೈಟ್ಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್' 09.05.2025 ರಂದು ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಹಾಗೂ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಕೆಗೆಗಳಿಗೆ ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿತ್ತು.

ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ತುರ್ತು ಕ್ರಮ:

ಈ ಮನವಿಯನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿರುವ ಕೇಂದ್ರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಸೆಕ್ರೆಟರಿ, ಈ ವಿಷಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೂಡಲೇ ಕ್ರಮಕೈಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಜೂನ್ 3ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಖೆಗೆ ಆದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅದರಂತೆ ಉನ್ನತ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಆರಂಭಿಸಿರುವ ಕೇಂದ್ರ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಖೆಗೆ ಇಂದು (13.062025). ಮಹತ್ವದ ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿದೆ. ಈ ವಿಚಾರ ಬಗ್ಗೆ ಕೂಡಲೇ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಶಿಫಾರಸು ನೀಡಬೇಕು ಎಂದು ಆದೇಶದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ.